Wat in mijn kledingkast ligt, is door iemand gemaakt - het is door verschillende makers-handen gegaan en door mensen in elkaar gezet. Ooit dacht ik daar niet of nauwelijks over na. Maar toen ik studeerde kwam het nieuwsbericht over ingestorte kledingfabrieken in Rana Plaza langs en ik was geschokt dat daar in blijkbaar erbarmelijke omstandigheden onze kleding werd gemaakt. Ik begon me een beetje te verdiepen in de kledingindustrie en kwam in eerste instantie nog niet verder dan een zwarte lijst van merken die volgens 'rank a brand' (dat is een merkchecker, tegenwoordig heten ze 'Good On You' en vind je ze hier) het laagst scoorden. Daar wilde ik geen kleding meer kopen. In de loop van de jaren kocht ik af en toe een fairtrade kledingstuk, maar echt een gewoonte was het nog niet. Totdat ik samen met mijn schoonzusje de documentaire The True Cost keek – het raakte me: de slechte omstandigheden, de vervuiling, de nare behandelingen van de fabrieksarbeiders, het consumentisme in onze westerse maatschappij. Een vrouw die in een kledingfabriek werkt, zegt in die documentaire: ‘Ik geloof dat deze kleren geproduceerd zijn met ons bloed’. Dat kwam binnen en daar ging bij mij een knop om: ik wilde het echt anders doen. Want ik zag hoe het zat: mijn leven hier is echt verbonden met de levens van mensen daar door de keuzes die ik maak. Wat ik aan kleding koop, doet er dus toe.
Nu weet ik uit ervaring dat het niet zo gemakkelijk is om je kleding-koop-gedrag zomaar te veranderen, zeker niet als je het idee hebt dat je verdwaalt tussen de bomen van goed en fout en daar het duurzame bos niet meer door ziet. Er is tenslotte zoveel om op te letten. En blijkbaar zegt ook niet elk keurmerk echt iets en maken merken hun eigen duurzame verhaal mooier dan het werkelijk is – dus wie of wat moet je dan nog geloven? Toch geloof ik dat elke keuze een verschil kan maken en dat een klein beetje beter al een mooie stap is. (Voor wie geïnteresseerd is om er met een kritische blik naar te kijken en er wat meer over te lezen, zie dit artikel van OneWorld). Verder kan het wel even wennen zijn dat fairtrade kleding duurder is, je kunt je afvragen of het dan wel haalbaar voor je is. Als je niet veel te besteden hebt, maakt dat het ook lastig. Maar toch kun je ook dan denk ik duurzame keuzes maken. Soms vragen mensen hoe ik dat dan doe en waar ik die kleding dan vind en ik dacht: waarom schrijf ik er geen blog over? Omdat ik er zo van overtuigd ben dat wat wij kopen impact heeft op mensen ver weg, wil ik jou ook graag een beetje op weg helpen om daar keuzes in te kunnen maken. Hieronder volgen dus wat tips die mijzelf hebben geholpen om mijn winkel-patroon wat betreft kleding aan te passen.
Tip 1. winkel anders
Één ding wat mij echt helpt is: ga niet meer zomaar winkelen in de gewone winkelstraat, bij de grote ketens. Sla die winkels simpelweg over. Ik kom er nauwelijks meer en die keer dat ik er wel ben zet ik mijn denkbeeldige oogkleppen op. Oké, eerlijk is eerlijk, als ik er kom vergaap ik me soms ook, merk ik dat het ‘hebben-hebben’ opkomt en voel ik even aan al die leuke en zachte stofjes, maar mijn besluit vooraf genomen blijft daar toch een ‘nee’. Soms zeg ik het al van tevoren of bij binnenkomst hardop tegen degene met wie ik er ben: ‘hier ga ik niets kopen’, dat helpt ook. Ik wil wegblijven bij fast fashion en niet meer bijdragen en meedoen aan het fenomeen van veel goedkope kleren kopen met meerdere wisselende collecties binnen één seizoen. Oké, duidelijke tip. Maar, waar ga je dan wel winkelen?
Ga op zoek naar winkels waar duurzame kleding wordt verkocht.
Gebruik daarvoor bijvoorbeeld de site of app van eerlijkwinkelen.nl. Voor een heel aantal steden hebben zij op een rijtje gezet waar je eerlijke en duurzame kleding aan kunt schaffen. Wij gaan zelf meestal twee keer per jaar winkelen in een stad, waarbij we van tevoren uitzoeken (en ondertussen wel zo’n beetje weten waar we goed kunnen slagen) welke winkels we kunnen bezoeken. Het grappige is dat we ontdekten dat we dit veel leuker en fijner winkelen vinden: geen drukte en geduw om je heen, geen tig winkels met rijen vol kleding waarbij ik het idee had dat ik toch wel alles gezien moest hebben omdat ik anders dat ene leuke jurkje misliep en dat soort dingen – maar kleinere en rustige winkels waar we op ons gemakje alles bekijken. Soms lukt het ook niet zo goed, dan zijn onze maten bijvoorbeeld al weg of vinden we net niets naar onze smaak. Gelukkig zijn er ook veel mooie webshops met duurzame kleding, dus we kopen dan ook wel eens online.
En: koop tweedehands.
Dat scheelt geld en het is dan soms ook gemakkelijker om iets te vinden wat je mooi vindt. Ik let bij tweedehands kleding meestal niet meer zo op de merken als het gaat om of ze wel duurzaam zijn, wel of ik ze van mooie of goede kwaliteit vind. Ergens is het misschien gek om dan opeens niet meer op de duurzaamheid van een merk te letten. Maar wat voor mij bij tweedehands winkelen voorop staat, is dat je zo een kledingstuk een tweede leven geeft, dat er niet opnieuw grondstoffen gebruikt hoeven te worden en niet opnieuw iets in elkaar wordt gezet om jou te kleden. In sommige kringloopwinkels is mooie tweedehands kleding te vinden (zelf houd ik niet zo van bomvolle rekken of bakken waar je in moet graaien – dan ga ik liever naar een kringloop waar de kleding netjes gesorteerd aan rekken hangt), maar ik koop tweedehands kleding vooral via marktplaats of vinted.nl. Op die laatste website is een ontzettend groot tweedehands kledingaanbod te vinden. Soms heb ik een miskoop, maar die probeer ik dan zelf weer te verkopen en ik heb er al met al veel fijne kledingstukken gevonden (ook voor de echtgenoot hier).
Een kleinere stap
Misschien klinkt deze tip je nogal groots en ingewikkeld of duur in de oren als het totaal anders is dan je het tot nu toe gewend bent. Een kleinere stap is dan misschien om binnen de winkels waar jij gewend bent je kleding te kopen, te kijken of je ook alleen kleding van hun duurzame lijn aan kunt schaffen (H&M, Zara, King Louie, Esprit en HEMA hebben bijvoorbeeld allemaal zo’n eigen duurzame kledinglijn als onderdeel van hun collectie). Je weet dan nog steeds niet zeker of de fabrieksarbeiders goede omstandigheden hadden en een goed loon kregen, maar de grondstoffen zijn wel duurzamer verkregen en verwerkt. Op die manier krijgen winkels ook een seintje dat consumenten blijkbaar geïnteresseerd zijn in hun duurzame kleding en is dat iets wat eraan kan bijdragen dat zij daar meer aandacht aan besteden.
(Oké, dit was een wel erg lange tip, de volgende zijn korter, beloofd).
in mijn fijne, warme fairtrade HoodLamb-jas met Bufandy-sjaal
Tip 2. pas je garderobe aan
In mijn studententijd had ik vaak toch wel een stapel niet zo dure kleding in mijn kast liggen. Nu koop ik minder kleding, maar dan wel mooie en duurzamere kledingstukken. Fairtrade en duurzame kleding is vaak vrij prijzig. Dat zorgt er voor dat ik er ook goed over nadenk en daardoor eerder kleding koop waar ik ook echt blij van word en die ik langer draag. Er ligt dus minder kleding in mijn kast, maar dan wel kleding die ik graag draag en waarvan sommige kledingstukken wat meer geld hebben gekost. Ik merk dat ik het fijner vind om minder kledingstukken te hebben: meer overzicht, minder keuzestress en het is eigenlijk ook helemaal niet nodig om zoveel te hebben. Nu heb ik nog steeds geen capsule wardrobe hoor (dat is een kledingkast met zo’n 30 tot 40 kledingstukken in totaal die je allemaal goed met elkaar kunt combineren), maar het is voor mij al wel minimalistischer dan het was – en daar ben ik blij mee. Ik ben een keer aan de hand van het idee van 'Five Piece French Wardrobe' alle kledingstukken gaan tellen en tekenen, zodat ik overzichtelijk had wat ik nou precies had liggen. En daar ben ik in gaan strepen: wat draag ik nauwelijks, wat ligt er al jaren en is eigenlijk helemaal niet mooi meer, wat is overbodig. Ik vond het een leuke manier om mezelf op te scherpen en helder te hebben wat ik nou precies had en wat ik eigenlijk nodig heb.
Tip 3. informeer jezelf en wees je bewust van hoe het kledingsysteem in elkaar zit
Lees, kijk, vraag. Kijk The True Cost via netflix, bekijk de afleveringen van ‘Genaaid’ via NPO, lees blogs (bijvoorbeeld de blog tweedehandsgespreksstof van Rosanne Gouman, zij is hier flink in gedoken en heeft veel achtergrondinformatie en concrete tips op een rijtje gezet), lees boeken (bijvoorbeeld Een goede gids of Groen op hakken) en vraag aan mensen waarvan je weet dat ze fairtrade kleding kopen waarom ze dat zo belangrijk vinden. Check je favoriete merken eens op Good on You of kijk bijvoorbeeld of een merk is aangesloten bij de Fair Wear Foundation; dat laatste betekent dat een merk probeert zich steeds te verbeteren als het gaat om bijvoorbeeld eerlijke handel en daar ook op gecontroleerd wordt. Probeer in de winkel ook te bedenken: hier hangt niet zomaar een shirtje of jurk, dit is gemaakt door iemand ver weg, achter een naaimachine. Boeren lieten de katoen door hun handen glijden. Iemand roetsjte met de stof door de naaimachine. En zij zijn het echt de moeite waard dat jij er eerlijk naar wilt kijken en dan je keuzes maakt.
Tip 4. bedenk een doel of challenge
Op dit moment ziet winkelen er sowieso een beetje anders uit dan het was. Misschien is dit juist wel het moment om jezelf een doel te stellen, of iets te veranderen. Twee jaar geleden heb ik een halfjaar geen kleding gekocht. Van te voren leek me dat eigenlijk onmogelijk, ik bedoel: je hebt toch altijd wel een keer iets écht heel hard nodig? Maar de grap is dat als je denkt iets nodig te hebben en je wacht met kopen, het na een paar weken opeens niet meer zo heel hard nodig blijkt. Ik heb heb niet nogmaals gedaan, maar ik koop wel veel minder vaak (nieuwe) kleding. Verder kies ik nu vaker voor tweedehands kleding, zo houd ik het ook betaalbaar. Nu klinkt dit misschien als iets wat helemaal niet bij je past of te moeilijk, maar je kunt ook eens één maand geen kleding kopen. Of het komende seizoen proberen één fairtrade kledingstuk aan te schaffen. Verdiep je er dan in, lees wat over het merk en wees blij met dat eerlijke kledingstuk :).
Tip 5. maak het jezelf niet te moeilijk
Het is al met al soms best wel verwarrend en ingewikkeld. Informatie spreekt elkaar tegen, merken noemen zichzelf duurzaam maar dat blijkt in de praktijk een beetje tegen te vallen en het is moeilijk om hoe jij gewend bent te winkelen ineens om te gooien. Leg de lat dus niet te hoog en wees ook niet al te streng voor jezelf. Het is niet zo gemakkelijk om je gewoontes te doorbreken en het hoeft ook niet allemaal in één keer. Bovendien, soms is het gewoon lastig, dat vind ik zelf ook. Zo koop ik maillots of panty’s toch vaak bij de Hema of H&M (na een paar keer vreeslijk dure panty’s van een duurzaam merk te hebben gekocht die vrijwel allemaal binnen drie keer dragen een flink gat hadden was ik er wel klaar mee). Ook schaf ik ondergoed niet altijd fairtrade aan omdat ik het moeilijk vind daarbinnen iets te vinden wat me goed past en online winkelen me daarbij vaak ook tegenvalt. Wel zoek ik dan naar een product van bio-katoen of van materiaal wat deels gerecycled is. Soms is het gewoon niet haalbaar om je principes overal in door te voeren en soms valt er ook gewoon nog meer te ontdekken - zo hoop ik wel dat ik nog eens een fijn en mooi merk vind met eerlijk ondergoed wat ook betaalbaar is.
Maak het jezelf dus niet te moeilijk. Maar probeer wel dit: koop met je hart. Zie dat je verbonden bent met diegenen die jouw kleding maakten, van de grondstoffen tot het uiteindelijke kledingstuk. Want ze leven zo ver weg, maar door het lijntje van de kleding zijn ze eigenlijk heel dichtbij. Om je nog een beetje verder op weg te helpen, sluit ik af met een kort lijstje van handige sites, mooie merken en leuke winkels waar ik zelf graag fairtrade kleding aanschaf of waar anderen om me heen enthousiast over zijn.
Online eerlijke kleding:
projectcece.nl (een verzamelsite met een groot aanbod van merken en kleding)
watmooi.nl (dameskleding)
sophiestone.nl (dames- en herenkleding)
commonandsense.nl (mooie & comfy dameskleding)
evenandsteven.nl (toffe herenkleding)
brandmission.nl (dames- en herenkleding)
Winkels eerlijke kleding:
Van Nature, Nijmegen
Nukuhiva, Utrecht en Amsterdam
Brand Mission, Haarlem en Amsterdam,
Jason King, Utrecht
Studio Jux, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht
Merken eerlijke kleding:
Bamigo (herenondergoed)
Jessica Rey (prachtige badpakken)
Handige links met info:
En een handige site van Tear met nóg veel meer linkjes vind je hier.
Dankjewel voor het lezen, ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren en op weg helpen naar meer eerlijke kleding in je kast :).
Reactie plaatsen
Reacties
Bedankt voor deze duidelijke blog! Eerlijke kleding is voor mij zo'n thema waarmee ik van mezelf 'echt wat moet'. Maar het vraagt best wel wat 'uitzoekwerk'. Fijn dus die websites!
Tof om te lezen. Dank voor de tips! Karakter in Gouda is trouwens ook nog een mooie winkel om aan je rijtje toe te voegen.